Winnaar AI award voor startup van het jaar 2024!

Het jaar 2025 start fantastisch! COCOON Subsidiesoftware is met de introductie van onze AI assistent COCO winnaar geworden van de AI startup award 2024. Dankbaar zijn we voor deze erkenning voor het ontwikkelwerk van het afgelopen jaar. Een stimulans om in 2025 door te gaan waar we eind 2024 gebleven zijn.

Waar we in 2022/2023 begonnen met een automatische subsidiescan, zijn we nu inmiddels een aantal stappen verder. Naast het simpel maken van het subsidielandschap en het matchen van de juiste subsidieregelingen aan de juiste profielen van bedrijven, hebben we nu met COCO óók de mogelijkheid om met inzet van AI het aanvragen van subsidies eenvoudiger te maken.

COCO is een AI assistent om projectplannen voor subsidieaanvragen te genereren. En hierbij geldt: hoe beter de input die wordt geupload, hoe beter de output die COCO kan genereren. COCO is daarom een tool specifiek bedoeld voor de subsidieprofessional, omdat juist die persoon in staat is te bepalen welke input wenselijk is én kan bepalen wanneer de aanvraag op het juiste niveau is voor indiening. COCO genereert een concept projectplan voor de subsidieaanvraag, waarbij het dus aan de professional is om te bepalen welke finetuning er nog nodig is voor de perfecte subsidieaanvraag die ingediend kan worden.

Regelingen waar COCO inmiddels voor geschikt is, zijn de volgende:

- WBSO
- EIP (Samenwerking innovatie)
- MIT haalbaarheid
- MIT R&D samenwerking
- OP-ZUID
- Slim MKB
- Stoz Implementatie start
- Stoz opschaling
- EU EIC - Accelerator - fase 1

En er volgen (veel) meer regelingen in 2025 waarvoor COCO ingezet kan worden! Daarbij zijn we ook benieuwd welke regeling jij graag toegevoegd zou zien worden?

De AI award zien wij als een fantastische stimulans om door te gaan met het werk waar we al sinds onze start mee zijn begonnen. Dank aan het hele team van COCOON en onze AI partner SAY HAI.

Om het jaar 2023 goed te beginnen, willen we je graag meenemen in het subsidielandschap in Nederland. Niet alleen om hierover te vertellen, maar ook om dit landschap visueel te maken. Het is namelijk een complex landschap, met meer dan 500 verschillende subsidieverstrekkers. En elke subsidieverstrekker heeft zijn eigen loket. Dit landschap brengen we graag voor jou in kaart, zodat het makkelijker zoeken is naar de juiste subsidiekansen voor jouw organisatie.

Subsidie wordt uitgegeven door overheden op verschillende niveau’s, van lokaal naar Europees. En alle lagen die daar tussen zitten. In grote lijnen kunnen we de volgende subsidieverstrekkers identificeren:

- Gemeenten

- Provincies

- (Regionale) ontwikkelingsmaatschappijen

- (Landelijke) agentschappen, zoals de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) en Uitvoering van Beleid (UVB)

- Rijksoverheden, zoals de diverse ministeries

- De Europese Unie

Elke subsidieverstrekker (loket) heeft eigen speerpunten, eigen programma’s, eigen beleidsdoelstellingen. De uit te keren subsidie is uiteraard bedoeld voor projecten die bijdragen aan het behalen van deze doelen. Op de eigen website publiceert de subsidieverstrekker hierover. En ja, meer dan 500 loketten betekent ook meer dan 500 verschillende websites…. Ga er maar aan staan om die informatie uit te zoeken en bij te houden.

Gelukkig is van die 500 loketten slechts een kleiner deel echt relevant voor jouw organisatie. Subsidies van de gemeente Maastricht zijn bijvoorbeeld niet echt belangrijk voor een bedrijf dat alleen actief is in de Provincie Utrecht. Precies om die reden is het een goed idee om eerst eens de relevante subsidieloketten voor jouw organisatie te definiëren. Dat zoekt al een stuk makkelijker.

Als hulpmiddel om te bepalen welke loketten voor jou van belang zijn, hebben we een eenvoudige kaart gemaakt waarop je kunt zien welke loketten in welke regio van belang zijn.

Meer informatie hierover en de interactieve versie van deze kaart is te vinden op: [www.subsidiescan.nl](http://www.subsidiescan.nl)

In de wereld van subsidies worden héél veel afkortingen gebruikt. Zo hebben veel subsidieregelingen een afkorting waaronder ze bekend staan, maar ook subsidieverstrekkers of andere (overheids)instanties worden vaak met een afkorting aangeduid. In dit artikel staat een speciaal type instantie centraal: de Regionale OntwikkelingsMaatschappij. Logischerwijs beter bekend als de ROM’s.

De ROM’s vervullen een belangrijke rol bij subsidies. Niet per sé als subsidieverstrekker, maar vrijwel altijd hebben ze een adviserende rol. Zowel naar het bedrijfsleven als naar de overheid. Ook voeren ze vaak diverse programma’s uit, welke (met behulp van subsidie) zeer toegankelijk zijn voor de bedrijven in een bepaalde regio.

Wij ervaren regelmatig dat veel ondernemers de ROM in hun regio niet eens kennen óf nog niet weten wanneer ze bij een ROM aan kunnen kloppen. Precies om die reden is het tijd voor wat meer informatie te geven over de rol van deze partijen. Kleine teaser, we sluiten het artikel af met: **de drie redenen waarom elke ondernemer de ROM in zijn regio zou moeten kennen!**

## Oorsprong en doel ROM

De regionale ontwikkelingsmaatschappijen werden ooit, op initiatief van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat, opgericht om de economische achterstand van een regio op te lossen. Inmiddels is die focus verschoven naar het versterken van de regionale economie in het algemeen. Het zijn ondernemingen met publieke aandeelhouders. Ze hebben géén winstoogmerk en zijn gericht op het versterken van de economie en werkgelegenheid in een regio. Ze laten ondernemers innoveren, investeren en internationaliseren om hun groei te versnellen. Zo zorgen ze voor duurzame groei van de regionale economie en werkgelegenheid.

## De verschillende regio’s

Een ROM is dus een regionale aanjager van de economie, veelal met focus op maatschappelijke thema’s zoals gezondheid, duurzaamheid, voeding en digitalisering voor en met het innovatieve mkb impact te maken. Elke regio heeft zo’n instantie, soms zijn er zelfs meerdere partijen actief in een regio.

Officieel zijn er in Nederland 9 ROM’s. Hieronder een overzicht:

- BOM - Noord-Brabant
- Horizon - Flevoland
- OOST NL - Gelderland, Overijssel
- Innovation Quarter - Zuid-Holland
- LIOF - Limburg
- NOM - Friesland, Groningen, Drenthe
- Impuls Zeeland - Zeeland
- ROM Utrecht Region - Utrecht
- ROM InWest - Noord-Holland

Bron: (ROM Nederland)<https://www.rom-nederland.nl/>

## Positie van de ROM in het subsidielandschap

De ROM speelt op economisch terrein de rol van linking pin tussen de rijksoverheid en de regio. Ook wordt er veel samengewerkt met allerlei fondsen, innovatie loketten, netwerken en subregio’s. Er komt dus veel kennis en een groot netwerk samen bij de ROM. Ze hebben daarmee een unieke positie en kennen veel partijen en projectinitiatieven. Daardoor zijn ze óók goed op de hoogte van allerlei subsidieprojecten. Die kennis is zeer waardevol voor ondernemers.

## Wat heb ik nu eigenlijk aan de Regionale OntwikkelingsMaatschappij in mijn regio?

En dan nu de belangrijkste vraag. What’s in it for me? Waarom zou ik de ROM moeten kennen of er contact mee opnemen? Wanneer je dit aan de ROM zelf vraagt, is het antwoord:

- Innoveren

- Investeren

- Internationaliseren

Bedrijven die zich met deze onderwerpen bezig houden, doen er goed aan simpelweg gewoon eens de telefoon te pakken en contact te zoeken met de ROM.

**Innoveren**: De ROM’s stimuleren innovatie in het mkb op het gebied van onder meer gezondheid, duurzaamheid, veiligheid, topsectoren, smart industry en circulaire economie. Ook zijn ze aanjager van samenwerking tussen ondernemers, kennisinstellingen en overheden (triple helix).

**Investeren**: Ook investeren ROM’s zelf in innovatieve en snelgroeiende bedrijven vanuit eigen fondsen en fondsen in beheer. Dit doen ze in de vorm van achtergestelde leningen en/of het beschikbaar stellen van aandelenkapitaal.

**Internationaliseren**: ROM’s helpen bedrijven die vanuit Nederland de stap naar het buitenland willen maken. Ook zijn ze actief bij het aantrekken en behouden van buitenlandse bedrijven naar en in de regio.

Daarbij voegen we hier vanuit COCOON graag een vierde en vijfde reden aan toe, namelijk: partnersearch en marktonderzoek. Ondernemers die bezig zijn met innovatieve plannen doen er goed aan zichzelf bij de ROM te melden. Mogelijk zijn andere bedrijven ook bezig met een ontwikkeling in dezelfde richting en is het mogelijk elkaar te versterken en te versnellen. Dat kan goede partners opleveren of in elk geval meer kennis van de ontwikkelingen die in een regio gaande zijn. Die informatie is ook zeer belangrijk bij het aanvragen van subsidie, wat vervolgens weer als middel kan worden ingezet om innovatie te versnellen!

En zo is de cirkel weer rond! Met COCOON is het immers onze missie om het subsidielandschap beter in kaart te brengen voor iedereen die daarin zijn of haar weg zoekt. Meer inzicht geven in de mogelijkheden, en de verschillende routes, de verschillende loketten. Elke regio heeft zijn eigen ROM, of zelfs meerdere ROM’s. Zij bieden vaak meer instrumenten dan je denkt. De moeite waard om daar eens goed naar te kijken dus.

We hopen hiermee een bijdrage te leveren aan de bekendheid van de ROM. Desgewenst kunnen we helpen door de link te leggen met de juiste contactpersoon. Stel jouw vragen dus gerust via: [info@cocoon.busine](mailto:info@cocoon.business)[ss](info@cocoon.business)

De WBSO regeling is voor technisch innovatieve projecten de meest bekende én meest gebruikte subsidieregeling van Nederland. En dat terwijl het technisch niet eens subsidie is, maar een fiscale maatregel. Het voordeel vloeit immers terug als een korting op loonheffing die je als werkgever minder hoeft af te dragen. Een mooi voordeel, dat al snel kan oplopen tot zo’n EUR 15 per WBSO uur!

Het is, zo midden in de herfst, weer die tijd van het jaar. Tijd om de WBSO 2023 vorm te geven. Een goed moment dus voor een aantal tips van COCOON. Hieronder volgen aan de hand van enkele ervaringen een aantal tips om het WBSO proces te vereenvoudigen.

Veel gehoorde ervaringen van ondernemers zijn:

- Het is veel gedoe en administratief werk;

- Wat is het verschil tussen een probleem en een technisch knelpunt;

- Mijn verhaal past niet binnen het maximum aantal leestekens dat gebruikt mag worden;

- Welke uren mag ik opvoeren?

### WBSO tips:

1\. Administratie, dat hoort er helaas altijd bij als het om overheidsregelingen gaat. Je moet immers wel kunnen verantwoorden waar belastinggeld voor is gebruikt. De WBSO is echter qua administratieve vereisten eigenlijk de meest laagdrempelige regeling die er is. Dat komt ook omdat de vorm waarin je de administratie voert grotendeels zelf mag bepalen, zolang de gemaakte WBSO uren en de inhoudelijke voortgang goed inzichtelijk zijn. Tip hierbij is om een WBSO specialist mee te laten denken over hoe binnen jouw eigen organisatie de administratie zo gevoerd kan worden, dat het niet als extra last wordt ervaren. Het is zinvol hier eens een paar uur aan te spenderen en periodiek mee te laten kijken. Dat maakt het eenvoudiger om de juiste gegevens voor meldingen en bij controles boven water te toveren!

2\. WBSO krijg je voor het oplossen van technische knelpunten. Daarbij is een technisch knelpunt niet per se hetzelfde als een technisch probleem. Dat klinkt gek, het is ook een beetje een definitie kwestie. Wanneer je een technisch probleem ervaart, stel je dan de vraag waarom dat eigenlijk een probleem is. Meestal kom je dan op het niveau waar de WBSO over gaat. Ook hierbij is het zinvol iemand met voldoende WBSO ervaring mee te laten denken.

3\. RVO heeft een maximum aantal tekens waarbinnen de aanvraag moet worden ingediend. Op bijlagen zit RVO niet te wachten. Reden hiervoor is dat dit het beoordelingsproces vereenvoudigd. Soms is het daardoor lastig om alles wat je wilt vertellen ook qua tekst kwijt te kunnen. Tip hierbij is, houd het simpel en to-the-point. RVO wil vooral weten wat de technische knelpunten zijn en in welke richting je denkt om die denkt op te lossen. Houd dat concreet en logisch, zodat een beoordelaar die het project niet kent toch binnen een paar minuten goed kan lezen waar de technische innovatie nu in zit. Hierbij kan het helpen om iemand van een andere (technische) afdeling het project eens te laten lezen. Vaak komen dan al de eerste vragen van een beoordelaar naar voren.

4\. Aangezien de WBSO gaat over het oplossen van technische knelpunten, zijn dus ook de uren die hieraan worden besteed de uren die voor WBSO in aanmerking komen. Dit is een goede richtlijn over het algemeen. Daarbij zijn de volgende twee handvatten ook handig:

- Begin met een voorselectie van de personen die op basis van hun functie WBSO werk kunnen uitvoeren. Zo is de kans dat een sales manager WBSO werk uitvoert, vrij klein. Maar ook de functie van technisch ontwerper kan vragen oproepen, omdat het maken van een ontwerp niet altijd gericht is op het oplossen van een technisch knelpunt. Dit luister soms erg nauw, maar is ook afhankelijk van het aantal uren dat wordt aangevraagd. Zowel per persoon als in totaal.

- Wanneer iemand full time in dienst is, kun je rekenen met circa 1.700 - 1.900 werkbare uren op jaarbasis, waarbij vakantie en ander verlof dus in mindering zijn gebracht. Houd daarbij ook gemakshalve aan dat maximaal 80% van de tijd iemand aan WBSO werk kan besteden, zelfs als het een full time ontwikkelaar is. Er gaat immers altijd ook tijd zitten in regulier overleg, administratief werk en andere taken.

En denk je nu toch nog, wat wij als bedrijf doen is helemaal niet zo technisch innovatief? Weet dan dat er in 2021 maar liefst 20.339 bedrijven (bron: RVO) gebruik maakten van de WBSO! Je komt dus eerder in aanmerking dan je denkt. Laat bij twijfel altijd onderzoeken wat de mogelijkheden zijn, 9 van de 10 keer zijn de mogelijkheden groter dan op het eerste gezicht lijkt.

Deadline voor aanvragen is **20 december**! Good luck!

COCOON biedt een inzicht in welke subsidieregelingen voor jou relevant zijn. Wij willen zo een bijdrage leveren om subsidieprocessen te versimpelen. Wij kunnen helpen met tips of door de link te leggen met een subsidiespecialist die ook kan helpen bij de aanvraag of verantwoording. Stel jouw vragen gerust via: [info@cocoon.business](mailto:info@cocoon.business)

**Heb je een exportdroom en kun je wel wat hulp gebruiken? Schrijf je dan uiterlijk 30 juni in bij het Oranje Handelsmissiefonds (OHMF) en maak kans op een jaar lang professionele begeleiding bij je entree op een nieuwe buitenlandse markt!**

Het [Oranje Handelsmissiefonds](https://www.oranjehandelsmissiefonds.nl) bestaat al sinds 2013. Ieder jaar maken tien bedrijven kans op ondersteuning bij het opbouwen van een internationaal netwerk, omdat zij zelf vaak niet het netwerk of de armslag hebben om zelfstandig de buitenlandse markt te verkennen.

Het winnen van het fonds opent dus letterlijk deuren in het buitenland. Ondernemers gaan op missie, komen in contact met personen die zij normaal niet spreken en dat draagt allemaal bij aan het bereiken van een hoger doel: sneller starten in het beoogde exportland.

Enthousiast? Lees eerst nog even of je voldoet aan onderstaande voorwaardes:

- Je bent een Nederlandse mkb’er (tot 250 medewerkers) met een jaaromzet van meer dan 250.000 euro;
- Je hebt plannen om internationaal te ondernemen. Of je bedrijf is reeds in het buitenland actief, maar kan een duwtje in de rug gebruiken om de kans op succes te vergroten;
- Je bent in staat om, wanneer je doorbreekt in het buitenland, op te schalen in mensen en middelen indien nodig;
- Je hebt een duidelijke hulpvraag aan het Oranje Handelsmissiefonds;
- Je onderneming is financieel gezond en als genomineerde wordt verwacht dat je de financiële gegevens van de afgelopen twee jaar aanlevert om dit te onderbouwen;
- Je onderscheidt je op enige manier op het gebied van bijvoorbeeld duurzaamheid, creativiteit en/of innovatie ten opzichte van andere bedrijven.

**Voldoe je aan de voorwaardes?** [**Vul dan hier het inschrijfformulier in.**](https://www.oranjehandelsmissiefonds.nl/aanmelden/) **Aanmelden voor deze ronde kan nog tot en met 30 juni, 23.59 uur.**

**Op 1 juni is een nieuwe aanvraagperiode SLIM voor samenwerkingsbedrijven en grootbedrijven van start gegaan. Tot en met 29 juli 2022 kan een aanvraag bij Uitvoering van Beleid worden ingediend.** **Aanvragen worden direct op volgorde van binnenkomst in behandeling genomen; de loting is afgeschaft.**

De [SLIM-subsidie](https://www.uitvoeringvanbeleidszw.nl/subsidies-en-regelingen/slim) helpt ondernemers bij het creëren van een scholings- en ontwikkelingscultuur in hun bedrijf. Met de subsidie kunnen bedrijven initiatieven opzetten om hun werknemers gedurende hun loopbaan blijvend te laten ontwikkelen om hen goed inzetbaar te houden en er ook voor te zorgen dat mensen hun werk leuk en uitdagend blijven vinden. De regeling is opengesteld voor samenwerkingsverbanden mkb en grote bedrijven uit de seizoensectoren horeca, landbouw en recreatie tot en met 29 juli 2022, 17.00 uur.

**Voorwaardes samenwerkingsverband**

- Een samenwerkingsverband heeft minimaal twee mkb-ondernemingen, niet zijnde verbonden ondernemingen. Als aanvrager (penvoerder) kunnen optreden: een mkb-onderneming, brancheorganisatie, onderwijsinstelling, O&O-fonds, of een werknemers- of werkgeversvereniging.
- Er dient een samenwerkingsovereenkomst opgeleverd te worden waaruit blijkt dat de penvoerder gemachtigd is om de samenwerkingspartners in en buiten rechte te vertegenwoordigen.
- De subsidiabele kosten bedragen minimaal € 210.000.
- Er geldt één uitzondering waarvoor de ondergrens van € 5.000 niet geldt. Dat is het geval wanneer de subsidieaanvraag qua activiteiten alleen bestaat uit een enkele praktijkleerplaats ten behoeve van een beroepsopleiding in de derde leerweg. De maximale subsidie per gerealiseerde praktijkleerplaats bedraagt namelijk € 2.700.
- Per aanvraag kan door een samenwerkingsverband maximaal € 500.000 subsidie worden aangevraagd. Het maximale subsidiebedrag per samenwerkingspartner is € 200.000.
- In afwijking hiervan is de subsidie voor landbouwbedrijven maximaal € 20.000, voor visserijbedrijven maximaal € 30.000 en voor goederenvervoer over de weg maximaal € 100.000.
- Iedere partij van het samenwerkingsverband is betrokken bij de uitvoering van tenminste een activiteit, vastgelegd in het activiteitenplan en geen van de samenwerkingspartners mag meer dan 80% van de totale kosten van de samenwerking realiseren.
- Na beoordeling van het verzoek tot vaststelling wordt het totale subsidiebedrag uitbetaald op de bankrekening van de penvoerder. Deze verdeelt de ontvangen subsidie onder de overige deelnemende partijen van het samenwerkingsverband.
- De subsidie wordt verleend op basis van cofinanciering. De subsidie bedraagt 60 procent van de subsidiabele kosten.
- Een initiatief heeft een looptijd van maximaal 24 maanden. Initiatieven starten op de dag na toekenning.

**Voorwaardes grootbedrijf** **in de landbouw-, horeca- of recreatiesector**

- Aanvragers zoals bedoeld in dit hoofdstuk zijn een grootbedrijf in de landbouw-, horeca- of recreatiesector (zie [Bijlagen en downloads](https://www.uitvoeringvanbeleidszw.nl/subsidies-en-regelingen/slim/bijlagen-en-downloads) ‘SBI-codes’).
- Per aanvraag kan er maximaal € 200.000 subsidie worden aangevraagd, met uitzondering van landbouwbedrijven. Deze kunnen maximaal € 20.000 subsidie aanvragen.
- De subsidie wordt verleend op basis van cofinanciering. De subsidie bedraagt 60 procent van de subsidiabele kosten.
- Een initiatief heeft een looptijd van maximaal 24 maanden. Initiatieven starten de dag na toekenning.

Een aanvrager of partij in een samenwerkingsverband kan per aanvraagtijdvak maximaal één subsidieaanvraag indienen. Brancheorganisaties, onderwijsinstellingen, O&O-fondsen en werknemers- of werkgeversverenigingen kunnen binnen een aanvraagtijdvak deelnemen in meerdere samenwerkingsverbanden en daardoor partij zijn bij meerdere subsidieaanvragen binnen hetzelfde aanvraagtijdvak.

**De Venture Challenge helpt startende ondernemers in de life sciences hun dienst of product naar de markt te brengen. In een programma van circa tien weken krijgen starters ondersteuning bij het opzetten van een bedrijf en ontwikkelen ze hun idee naar een solide businesscase. Zo kan de 'time-to-market' worden verkort.**

De Venture Challenge richt zich op teams van minimaal drie en maximaal vier personen die van plan zijn vanuit een nieuwe start-up een product of dienst op het gebied van life sciences & health naar de markt te brengen. Het product of de dienst is gebaseerd op een nieuwe technologische vinding of een nieuwe toepassing van bestaande technologie, voortkomend uit wetenschappelijk onderzoek. Meer specifiek betreft het een nieuwe therapie of medicijn, diagnosticum, medisch hulpmiddel of een technologie voor de verbetering van bestaande - of versnelling van de ontwikkeling van nieuwe - therapieën of medicijnen.  
Het team bestaat in ieder geval uit de persoon die de wetenschappelijke vinding heeft gedaan en de overige oprichters van de start-up. Desgewenst kan het worden aangevuld met relevante adviseurs. Dat kan bijvoorbeeld een business developer zijn van een betrokken Knowledge Transfer Office.

Geïnteresseerde partijen kunnen een aanvraag indienen bij [NWO](https://www.nwo.nl/onderzoeksprogrammas/venture-challenge). Een door NWO samengestelde commissie selecteert de aanvragen. De geselecteerde deelnemers betalen een eigen bijdrage (2.000 euro bij deelname van drie teamleden; 2.500 euro bij deelname van vier teamleden) en ontvangen daarnaast voldoende subsidie voor de bekostiging van deelname aan de Venture Challenge, te besteden in de eerstvolgende ronde. De Venture Challenge heeft twee rondes per jaar, in het voorjaar en in het najaar.

   
De ronde bestaat uit twee driedaagse bootcamps en regelmatige coachingsessies. Daarin werken de deelnemers onder begeleiding van ervaren coaches aan het opzetten of aanscherpen van hun businesscase. De begeleiding kan eventueel worden uitgebreid met experts en ondernemers uit de life sciences. Het gehele traject duurt tien tot twaalf weken. Aan het eind pitchen de deelnemers hun plannen voor een jury, bestaande uit onder meer ervaren ondernemers en investeerders.

**Najaarsronde 2022: tijdspad**

De inschrijving voor de najaarsronde van 2022 is sinds dinsdag 3 mei 2022 geopend. **De deadline voor aanmelding is 14 juni 2022, 17.00 CEST**. Eind augustus 2022 wordt bekendgemaakt welke start-ups zijn geselecteerd voor deze ronde.

Voor de najaarsronde zijn de volgende data van belang:

- 19-21 september 2022 - eerste bootcamp
- 2-4 november 2022 - tweede bootcamp
- 18 november 2022 - pitches voor de jury
- Half september tot half november: coaching en begeleiding

**Jezelf blijven uitdagen en ontwikkelen, een leven lang. Dat is niet alleen verstandig, maar ook leuk. Zo leer je bij gedurende je loopbaan en blijf je flexibel op de arbeidsmarkt. Met de** [**subsidieregeling STAP-budget**](https://www.uwv.nl/particulieren/stap-budget/) **waar vanaf 1 maart 2022 gebruik van kan worden gemaakt is een leven lang ontwikkelen voor iedereen die zich tijdig meldt een stap dichterbij.**

Werkenden en werkzoekenden kunnen vanaf 1 maart, 10.00 uur een budget van € 1.000 per jaar aanvragen voor opleiding en ontwikkeling. Deze vergoeding heet STAP-budget. STAP staat voor STimulering ArbeidsmarktPositie. Hiermee wil de overheid mensen helpen, die zich willen ontwikkelen om hun positie op de arbeidsmarkt te verbeteren. Het STAP-budget vervangt de huidige belastingaftrek voor studiekosten bij de inkomstenbelasting.

Met het STAP-budget kun je een opleiding, training of cursus volgen. Zo heb je meer kansen om je baan te houden, of om een nieuwe baan te vinden. Vanaf 1 maart kun je hiervoor bij UWV een vergoeding aanvragen. UWV geeft daarbij ook vrijblijvend advies over de situatie op de arbeidsmarkt. Dit kan je helpen bij het maken van een goede keuze waaraan je het STAP-budget besteedt.

**Heb je internationale ambities en interesse in buitenlandse markten? Wil je in het buitenland een project uitvoeren of investeren in een onderneming? Of wil je mogelijke afnemers overtuigen van jouw technologie, product of dienst? Dan is de [subsidieregeling voor demonstratieprojecten, haalbaarheidsstudies en investeringsvoorbereidingsprojecten (DHI)](https://raaf-business-innovation-bv.email-provider.nl/link/hr8vechtxo/xgszchydjj/fzcggkqhkm/q5wcgyq2az/jpks2bcpwc) misschien wel interessant. Sinds 1 februari 2022 is het weer mogelijk om een aanvraag in te dienen.**

Om de haalbaarheid van een project te onderzoeken is een haalbaarheidsstudie of investeringsvoorbereidingsproject mogelijk:

- Bij een [haalbaarheidsstudie](https://www.rvo.nl/subsidie-en-financieringswijzer/dhi/modules/haalbaarheidsstudies) ligt het initiatief bij de buitenlandse partner. De partner heeft interesse in de technologie, product of dienst van het Nederlandse bedrijf. Via een haalbaarheidsstudie onderzoek je of aanschaf haalbaar is.
- Bij een [investeringsvoorbereidingsproject](https://www.rvo.nl/subsidie-en-financieringswijzer/dhi/modules/investeringsvoorbereidingsprojecten) ligt het initiatief bij de Nederlandse ondernemer. Het bedrijf onderzoekt of de voorgenomen investering in het buitenland haalbaar is.

Gaat het om het daadwerkelijk demonstreren van een technologie, product of dienst in het doelland, dan is een [demonstratieproject](https://www.rvo.nl/subsidie-en-financieringswijzer/dhi/modules/demonstratieprojecten) van toepassing.

Een penvoerder kan meerdere demonstratieprojecten, haalbaarheidsstudies of investeringsvoorbereidingsprojecten bundelen. Dit mogen geen deelprojecten zijn. Je moet wel aantonen dat je de projecten alleen in samenwerkingsverband kan uitvoeren.

Aanvragen worden op volgorde van binnenkomst behandeld. De minimale subsidie voor een DHI-project is € 25.000. Dit betekent dat de subsidiabele projectkosten minimaal € 50.000 zijn. De maximale subsidie bij een demonstratieproject is € 200.000 per project. Voor haalbaarheidsstudies en investeringsvoorbereidingsprojecten is dit € 100.000. RVO beoordeelt de aanvraag aan de hand van formele en inhoudelijke [criteria](https://www.rvo.nl/subsidie-en-financieringswijzer/dhi/voorwaarden/beoordelingscriteria#). Je aanvraag moet aan alle criteria voldoen om in aanmerking te komen voor subsidie.

DHI richt zich op mkb-ondernemingen in Nederland en het Caribische deel van het Koninkrijk met internationale ambitie en interesse in buitenlandse markten. Grotere ondernemingen kunnen in een samenwerkingsverband met een Nederlandse mkb-onderneming (penvoerder) in aanmerking komen voor DHI.

DHI staat open voor bedrijven uit alle sectoren die staan ingeschreven bij de KVK, behalve bedrijven;

- zonder rechtspersoonlijkheid, waarbij ondernemers met privévermogen aansprakelijk zijn voor de schulden van het bedrijf. Deze bedrijven zijn onvoldoende gewaarborgd in het buitenland. Het gaat hierbij om een eenmanszaak, Vennootschap onder firma (vof), Commanditaire vennootschap (cv) of een maatschap.
- die in Nederland geen diensten, producten of technologie ontwikkelen of leveren.
- waarvan de activiteiten op de [FMO-uitsluitingslijst](https://www.fmo-im.nl/nl/uitsluitingslijst) staan.

[DHI in een notendop](https://www.youtube.com/embed/iV9-vOGpTkg)

**Eind december is de nieuwe Energielijst voor duurzame energie-investeringen met fiscaal voordeel in 2022 gepubliceerd. Nieuwe ontwikkelingen op het gebied van waterstof zijn een belangrijke verandering op de Energielijst. Hiervoor zijn nieuwe bedrijfsmiddelen toegevoegd die in aanmerking komen voor energie-investeringsaftrek. Naast de toevoegingen zijn er ook technieken verwijderd en zijn de eisen van een aantal technieken aangescherpt.**

Ieder jaar actualiseert Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) de Energielijst. RVO stelt deze op in samenwerking met ondernemers, experts en het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK). Op de Energielijst staan innovatieve en duurzame energie-investeringen waardoor ondernemers fiscaal voordelig kunnen investeren via de regeling Energie-investeringsaftrek (EIA).

**Waterstof**

Voor de transitie naar een klimaatneutrale samenleving speelt waterstof een belangrijke rol. Om deze ontwikkelingen te ondersteunen is een drietal nieuwe bedrijfsmiddelen in de regeling opgenomen: 

- productie van waterstof door middel van elektrolyse;
- stationaire opslag van waterstof;
- aansluiting op private waterstofnetwerken.

Dit betekent voor ondernemers dat investeringen die zij doen in deze bedrijfsmiddelen fiscaal voordeel opleveren, door gebruik te maken van de energie-investeringsaftrek. Daarnaast is de code voor omzetting van elektrische energie naar waterstof (Power to gas) aangepast.

**Andere wijzigingen**

Naast de wijzigingen voor waterstof is ook de levensduureis van LED-verlichting gewijzigd. Vanaf 2022 moet LED-verlichting voldoen aan de levensduureis L90 en aan een minimale efficiëntie van 125 lumen per Watt. Met deze wijziging wordt alleen nog verlichting gestimuleerd die energiezuinig is en een lange levensduur heeft.

Ook is het collectief verwarmen en koelen van woningen en andere gebouwen met behulp van een bron en een warmtepomp toegevoegd. Deze omschrijving is met name gericht op het vervangen van gasgestookte verwarming in bestaande gebouwen.

**Opvallendste wijzigingen** **in de Energielijst 2022 ten opzichte van de Energielijst 2021 op een rijtje:**

**Gebouwde omgeving**

- Droog- en verwarmingssysteem voor ventilatielucht in bewaarloodsen: de technische eisen zijn aangescherpt. Dit om alleen de energetisch beste oplossing te ondersteunen. Alleen direct werkende systemen op basis van een natuurlijk koudemiddel zonder tussenmedium komen in aanmerking.
- Luchtdicht luchtverdeelsysteem, isolatie van bestaande constructies en HR-glas: het maximale investeringsbedrag dat in aanmerking komt, is verhoogd. Dit om beter aan te sluiten bij de omvang van de benodigde investering.
- Vacuümglas: vacuümglas komt nu ook in aanmerking, onder de omschrijvingen voor HR-glas. Dit om aan te sluiten bij nieuwe ontwikkelingen in de markt.
- Luchtgordijnen: de eis voor geïntegreerde temperatuursensoren vervallen. Er mogen ook niet-geïntegreerde temperatuursensoren worden toegepast. Zo komen meer verschillende systemen in aanmerking. En wordt er nog steeds geborgd dat er een energiebesparing plaatsvindt ten opzichte van het toepassen van een standaard luchtgordijn.
- LED-verlichting: deze moet voortaan voldoen aan het levensduurcriterium L90. En aan een minimale efficiëntie van 125 lumen per Watt. Door deze wijziging wordt alleen nog verlichting die energiezuinig is en een lange levensduur heeft gestimuleerd.
- Luchtbehandelingskasten voor zwembaden voorzien van een warmtepomp: deze zijn toegevoegd aan de energielijst, omdat dit het energetisch beste alternatief is.

**Processen**

- Elektrisch frituurtoestel: de omschrijving is uitgebreid. Hierdoor komen aanpassingen voor de netaansluiting ook in aanmerking.
- Gasgestookte hogedrukreiniger: deze is verwijderd. Dit omdat er elektrische of hybride alternatieven voor handen zijn. Voor deze alternatieven is een nieuwe omschrijving opgenomen.
- Energiezuinige koel- en/of vriesinstallatie: deze is uitgebreid. Hierdoor komt een koudenet met NH3 als koudedrager voortaan ook in aanmerking.
- Teruglevervoorziening remenergie bij productie-installaties: de codeomschrijving is aangepast. Hierdoor komen dergelijke voorzieningen alleen bij bestaande productie-installaties in aanmerking.
- Rookgaswarmtewisselaar: de codeomschrijving is verduidelijkt. Er is beter omschreven welk type warmtewisselaar in aanmerking komt.
- Koelkasten: de Energy Efficiency Index (EEI) voor koelkasten is in de codeomschrijving aangescherpt. Dit vanwege ontwikkelingen in de markt.
- Drankenkoeler: er is een nieuwe omschrijving opgenomen voor een energiezuinige drankenkoeler.
- Belichtingssystemen: de minimum eis ten aanzien van de specifieke lichtstroom van belichtingssystemen is verhoogd. Dit vanwege de technische ontwikkelingen van deze systemen.
- Melkkoeling: de codeomschrijving voor energie-efficiënte melkkoeling is verduidelijkt. Er is beter omschreven welke onderdelen in aanmerking komen.
- Rookgasreiniger: de omschrijving voor de rookgasreiniger voor CO2\-bemesting is verwijderd. Dit vanwege de korte terugverdientijd.
- Tuinbouwkassen: een nieuwe ontwikkeling in tuinbouwkassen is het dubbellaags foliesysteem. Daarom is deze techniek toegevoegd aan de omschrijving kasdek of kasgevel.

**Transportmiddelen**

- Cruisecontrol gestuurd door GPS-gegevens: deze techniek is toegevoegd. Het zorgt voor een brandstofbesparing bij vrachtvervoer over de weg.
- Energie-as: er is een beschrijving opgenomen voor het terugwinnen van remenergie van aanhangers en opleggers met een energie-as.
- Turbomotor: er is een nieuwe omschrijving opgenomen voor de zogeheten turbocompound. Dit is een extra turbine bij een turbomotor van een vrachtwagen om nog meer energie uit de uitlaatgassen terug te winnen.
- Spiegelcamera: de techniekomschrijving is nader omschreven. Dit omdat alleen spiegelcamera’s in aanmerking komen die de linker- en rechterbuitenspiegel vervangen.
- Oplegger met dubbele laadvloer: er is een nieuwe omschrijving opgenomen voor een zo efficiënt mogelijk transport van pallets of rolcontainers in een oplegger met dubbele laadvloer.
- Lichtgewicht velgen: deze zijn als nieuwe techniekomschrijving opgenomen. Dit is voor het verminderen van het gewicht van voertuigen in het goederenwegtransport.
- Energieprestatieverbetering wegtransport: de techniekomschrijving is aangevuld met enkele nieuwe techniekcodes.

**Duurzame energie**

- Biobrandstofproductie-installatie: deze is verwijderd. Van deze omschrijving werd nauwelijks gebruikgemaakt.
- Ketel gestookt met biomassa: de rendementseis is aangescherpt. Er zijn inmiddels installaties met een hoger rendement beschikbaar. De kachel gestookt met biomassa haalt dit rendement niet. Daarom is deze techniek verwijderd.
- Dak- en gevelpanelen met een geïntegreerde zonnecollector: deze zijn verwijderd. Van deze omschrijving werd nauwelijks gebruikgemaakt.

**Energiebalancering**

- Mobiele elektriciteitsvoorziening: de omschrijving is aangepast om ook kleinere systemen vanaf 30 kVA te ondersteunen.
- Vliegwielen: er is een nieuwe omschrijving opgenomen om energieopslag met vliegwielen mogelijk te maken.
- Zoutwaterbatterij: deze is toegevoegd bij de opslag van elektrische energie. Dit is een nieuwe ontwikkeling op het gebied van energieopslag.
- Netbalancering door actieve sturing van productie: de omschrijving is gewijzigd om een breder toepassingsgebied te duiden.
- Langdurige opslag van overtollige restwarmte en duurzame warmte: deze is toegevoegd. Door overtollige warmte tijdelijk op te slaan, gaat deze niet verloren.
- Power to gas: de conversie van elektrische energie naar waterstof (Power to gas) is aangepast. Hierdoor komt geproduceerde waterstof als grondstof in een productiefaciliteit ook in aanmerking. Daarnaast komt de aansluiting op een privaat waterstofnetwerk nu ook in aanmerking.

**Energietransitie en CO2-emissiereductie**

- Infraroodpanelen: de omschrijving is verduidelijkt met een toelichting om het geheel verwarmen van ruimtes uit te sluiten. Deze omschrijving is namelijk specifiek bedoeld voor het lokaal verwarmen van een vaste werkplek. Bijvoorbeeld een werkplek in een grote productiehal.
- Elektrische toestellen voor stoom- of thermische olieproductie: de codeomschrijving is aangepast. In het kader van elektrificatie is de eis 'vervanging van een gasgestookt toestel' komen te vervallen.
- Verwarmen en koelen met een bron en warmtepomp: er is een omschrijving toegevoegd voor het collectief verwarmen en koelen van woningen en andere gebouwen met behulp van een bron en een warmtepomp. Deze omschrijving is met name gericht op het vervangen van gasgestookte verwarming in bestaande gebouwen.
- Waterstof: er zijn drie nieuwe bedrijfsmiddelen voor waterstof opgenomen. Dit omdat waterstof een belangrijke rol gaat spelen voor de transitie naar een schone, klimaatneutrale samenleving. De opname van de nieuwe bedrijfsmiddelen ondersteunt deze ontwikkeling. Deze zijn gericht op de productie van waterstof door middel van elektrolyse, stationaire opslag van waterstof en private waterstofnetwerken.
- Mobiele werktuigen: er is een nieuwe omschrijving opgenomen voor de vervanging van met fossiele energie aangedreven mobiele werktuigen.

**Meer voordeel voor ondernemers die investeren in kringloopsluiting en CO2-besparing. En geen elektrische personenauto meer op de lijst. Dat zijn de meest opvallende wijzigingen in de** [Milieulijst 2022](https://www.rvo.nl/subsidies-regelingen/milieulijst-en-energielijst/2022?type=miavamil)**. Daarnaast kunnen ondernemers rekenen op hogere MIA-aftrekpercentages (van 13,5%, 27% en 36% naar 27%, 36% en 45%)**.

Voor de [MIA\\Vamil](https://www.rvo.nl/subsidie-en-financieringswijzer/miavamil/ondernemers) is in 2022 een bedrag van € 169 miljoen beschikbaar. Het MIA-budget is met € 30 miljoen verhoogd om ondernemers extra te stimuleren om in transitiegerichte en CO2-reducerende technieken te investeren. Zoals productieapparatuur voor het voorkómen van CO2-vorming en apparatuur voor refurbishen (hergebruik). Bovendien komen investeringen in bedrijfsmiddelen uit hoofdstuk 1, 3, 4 en 5 van de Milieulijst 2022 voor maximaal € 50 miljoen in plaats van € 25 miljoen (per belastingplichtige per jaar en per bedrijfsmiddel) in aanmerking.

Ten opzichte van 2021 zijn er 32 nieuwe bedrijfsmiddelen bij gekomen. 28 bedrijfsmiddelen zijn er vanaf gegaan. Hieronder de opvallendste wijzigingen ten opzichte van de Milieulijst 2021 op een rijtje:

**Algemeen**

- MIA-aftrekpercentages: deze zijn verhoogd van 13,5%, 27% en 36% naar 27%, 36% en 45%. Uit onderzoek blijkt namelijk dat milieu-investeringen duurder zijn geworden en/of fors duurder zijn ten opzichte van minder milieuvriendelijke alternatieven. De hogere aftrek moet duurzame investeringen een extra stimulans geven.
- Hoogste kortingspercentage van 45%: hieronder vallen transitiegerichte bedrijfsmiddelen. Deze bedrijfsmiddelen dragen wezenlijk bij aan het realiseren van bijvoorbeeld een circulaire economie, of het versnellen van de klimaatadaptie. Voorbeelden hiervan zijn: nieuwe en innovatieve grondstofbesparende productieapparatuur, productieapparatuur voor het voorkomen van ontstaan van CO₂ en volledig circulaire kantoorgebouwen of woningen.
- Verhoogd plafond: voor bedrijfsmiddelen in hoofdstuk 1, 3, 4 en 5 gold het plafond dat een investering voor maximaal € 25 miljoen per belastingplichtige per jaar en/of bedrijfsmiddel in aanmerking komt. Dit plafond is verhoogd naar maximaal € 50 miljoen. Hierdoor kunnen bedrijven die grote investeringen in duurzame technieken doen beter worden ondersteund.

**Circulaire economie**

- Meer mogelijkheden voor ondernemers die investeren in een circulaire economie: bedrijfsmiddelen die hieraan bijdragen zijn in de brochure herkenbaar aan een blauw icoon 'circulaire economie' (CE). De meeste daarvan staan in hoofdstuk 1. Dit hoofdstuk richt zich op investeringen in de volgende industriële takken: maakindustrie, consumptiegoederen en kunststoffen. CE-investeringen voor de landbouwsector staan in hoofdstuk 2. Het nuttig toepassen van CO2 staat in hoofdstuk 4. En in hoofdstuk 6 staan CE-investeringen in gebouwen.
- Slimme afvalbakken met afvalpers voor buiten: deze zijn nieuw op de Milieulijst verschenen. Ze moeten zwerfafval voorkomen en zorgen voor efficiënter vervoer van afval. Voor het tegengaan van plastic zwerfafval en het verlies van plasticgranulaat is ook een nieuw bedrijfsmiddel opgenomen. Om microplastics in het afvalwater te voorkomen is de recirculatie-installatie met filter voor koelwater dat vrijkomt bij het slijpen van kunststof lezen erbij gekomen.
- Verwerkingsinstallatie voor rubbergranulaat: deze moet meer toepassingen hiervoor stimuleren, zodat dit recyclaat nuttig wordt toegepast.
- 3D-printers: de mogelijkheden zijn wat verruimd, ter vermindering van grondstoffengebruik.

**Duurzame landbouw**

- Systeem voor het meten van individuele voedingsstoffen: deze is nieuw verschenen op de Milieulijst. Dit omdat de glastuinbouw in hoog tempo technieken ontwikkelt om efficiënter om te gaan met water en voedingsstoffen. 
- Stekcel: ook investeringen in een aparte stekcel waarin veel minder gewasbeschermingsmiddelen nodig zijn, komen in 2022 in aanmerking.
- Nullozing: de eisen voor investeringen in nullozing zijn verduidelijkt. Een telemetriesysteem voor gecontroleerde lozing komt niet meer in aanmerking. Een regen- of spoelwateropslag voor het verdunnen van drijfmest draagt bij aan het verminderen van ammoniakemissies in open teelten.
- Duurzame stallen: voor de veehouderij geldt bij alle duurzame stallen dat de maximumbedragen per dierplaats zijn gestegen. Dit als gevolg van hogere bouwkosten. Investeringen in luchtwassers en zonnepanelen (als onderdeel van duurzame stallen) komen niet meer in aanmerking.
- Paardenstallen: er is een Maatlat Duurzame Veehouderij ontwikkeld voor paardenstallen (MDV paard). Stallen die voldoen aan de eisen van deze maatlat komen nu ook in aanmerking voor de MIA\\Vamil.
- Apparatuur of software voor registratie en analyse van voedspelverspilling: deze is opgenomen om voedselverspilling tegen te gaan, evenals een nieuw [bedrijfsmiddel met doelvoorschrift](https://www.rvo.nl/subsidie-en-financieringswijzer/miavamil/ondernemers/voorwaarden/bedrijfsmiddelen-met-doelvoorschrift) voor het opwaarderen van plantaardige (rest)stromen tot voedingsmiddelen of diervoeders.
- Winning van eiwit uit gewassen of plantaardige stromen voor toepassing in humane voedingsproducten: hiervoor is een bedrijfsmiddel met doelvoorschrift opgenomen. Deze moet zorgen voor een optimale verwaarding van biomassa en reststromen. Dit draagt bij aan de eiwittransitie.

**Duurzame mobiliteit**

- Elektrische personenauto's: in 2022 biedt de MIA\\Vamil hier geen voordeel meer voor. Dit omdat deze inmiddels gangbaar zijn geworden. En daarom geen ondersteuning meer nodig hebben. Een elektrisch aangedreven personenauto met geïntegreerde zonnepanelen blijft wel in aanmerking komen. Andere elektrische voertuigen, zoals bestelauto’s, blijven ook op de Milieulijst. En deze stijgen waar mogelijk in fiscaal voordeel.
- Vrachtwagen die rijdt op een mengsel van waterstof en diesel: deze is nieuw op de Milieulijst 2022.
- Elektrisch voertuig voor het vervoeren van containers en trailers op een bedrijfsterrein: deze is nieuw op de Milieulijst 2022. 
- Elektrische bakfietsen: de mogelijkheden hiervoor zijn verruimd.
- Oplaadpunten en elektrische auto’s met zonnepanelen: hiervoor gelden per 2022 strengere eisen.
- Elektrische snor-, brom- en motorfietsen: deze komen niet meer in aanmerking voor de MIA\\Vamil. Speed-pedelecs wel.
- Zakelijk gebruikte pleziervaartuigen: ondernemers in de scheepvaart die investeren in het zuiveren van toiletwater afkomstig van zakelijk gebruikte pleziervaartuigen, kunnen in 2022 gebruikmaken van de MIA\\Vamil.
- Oplaadpunten voor vaartuigen: hiervoor is een apart bedrijfsmiddel opgenomen.
- Nageschakelde roetfilters en katalysatoren voor stikstofemissies: hiervoor komen voortaan ook nieuwere motoren in aanmerking.
- Elektrische mobiele werktuigen: hiervoor gelden eveneens soepelere eisen. Deze mogen nu ook in een stal of op een schip gebruikt worden.
- Elektrische hoogwerkers voor gebruik in de buitenlucht: deze zijn toegevoegd aan de lijst.

**Klimaat en lucht**

- Verdere verduurzaming van de industrie en beperking van (broeikasgas)emissies: dat is wat de wijzigingen in de Milieulijst 2022 beogen.
- Apparatuur voor vervanging van gefluoreerde broeikasgassen: deze is nieuw op de Milieulijst 2022 verschenen en moet het gebruik van deze zogenaamde F-gassen verminderen. Andere bedrijfsmiddelen zijn als gevolg van deze nieuwe mogelijkheid gewijzigd of van de lijst verdwenen.
- Omschrijvingen verduidelijkt en aangescherpt: dit geldt voor een aantal bedrijfsmiddelen op de Milieulijst. Zoals die van de optische stofdetectie en -registratie en de naverbranders.

**Ruimtegebruik**

- Investeringen in klimaatadaptatie en biodiversiteit (hoofdstuk 5 van de Milieulijst): investeringen in woonhuizen en woonschepen zijn per 2022 niet meer expliciet uitgesloten van het MIA\\Vamil-voordeel. Tenzij dit in de codeomschrijving van een bedrijfsmiddel anders is bepaald. Hiermee wil het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat de verduurzaming van de gebouwde omgeving een extra impuls geven.
- Vergroenen van tuinen en parkeerplaatsen rond woningen: investeringen hierin komen in 2022 in aanmerking voor de MIA\\Vamil.
- Aanleg van een infiltratiesysteem bij bestaande woningen: investeringen hierin kunnen ook op voordeel rekenen.
- Waterbuffer onder parkeerplaatsen en andere verharde oppervlakten rond woningen: investeringen hierin kunnen ook op voordeel rekenen.
- Snoeihout: voor investeringen in het versterken van de biodiversiteit in een gebied komen voortaan ook voorzieningen gemaakt van snoeihout in aanmerking.

**Gebouwde omgeving**

- Investeringen in circulaire gebouwen: om dit te stimuleren zijn extra opties toegevoegd. Het is dan voortaan mogelijk om te kiezen voor een gebouw met:  
    \- 5 bouwmaterialen met een categorie 1 productkaart in de NMD, of;  
    \- 3 bouwmaterialen en een toestel binnen een gebouwinstallatie met een categorie 1 productkaart in de NMD, of;  
    \- een gebouw dat voor ten minste 50% (op volumebasis) bestaat uit hernieuwbare grondstoffen. 
- Berekening van de reductie milieudruk: deze is komen te vervallen.
- Eisen aan een materialenpaspoort: deze zijn gewijzigd en duidelijker omschreven. 
- Dakbedekkingseis duurzame gebouwen: deze is gewijzigd.
- Vegetatiedak: er is een mogelijkheid toegevoegd om een gebouw met een vegetatiedak te melden.
- Duurzame bouwmaterialen: hiervoor zijn een aantal nieuwe bedrijfsmiddelen opgenomen. Zoals betontegels van gerecycled materiaal, refurbished plafondplaten en een circulaire staalconstructie met terugnamegarantie.
- Circulaire zonnepanelen: hiervoor zijn aanvullende eisen opgenomen. Daardoor is duidelijker welke panelen in aanmerking komen voor de MIA\\Vamil.

**Werkgevers kunnen tot en met 31 december 2021 bij het UWV subsidie aanvragen voor de kosten voor voorzieningen bedoeld om een dienstbetrekking met een persoon met een structurele functionele beperking aan te gaan of voort te zetten. Voor 2021 is € 6 miljoen beschikbaar.**    
  
De ondersteuning heeft de vorm van een eenmalige subsidie voor het [realiseren van een generieke werkgeversvoorziening](https://raaf-business-innovation-bv.email-provider.nl/link/hr8vechtxo/bwqehg3rxl/lfr8lmwdhp/q5wcgyq2az/jpks2bcpwc). Dit is een werkplekaanpassing die een werkgever in staat stelt werkprocessen toegankelijk te maken voor gelijktijdig of opeenvolgend gebruik door meerdere personen met een structurele functionele beperking. De subsidie bedraagt maximaal € 1 miljoen per aanvraag. De aanvragen worden op volgorde van binnenkomst behandeld. Voor de eerste helft van volgend jaar is € 12 miljoen beschikbaar gesteld. Aanvragen kunnen dan ingediend worden van 1 januari tot en met 30 juni 2022.

**Voorwaardes**

Om de subsidie te kunnen krijgen moet er aan een aantal voorwaarden worden voldaan. De belangrijkste zijn:

- De voorziening is een noodzakelijke aanpassing en inrichting van uw werkplek of uw bedrijf;
- In de 3 jaar van het experiment moet er minimaal 1 werknemer in dienst zijn voor wie de voorziening een noodzakelijke aanpassing is;
- Deze werknemer heeft of krijgt een dienstverband voor ten minste 6 maanden;
- Bij uw werknemer(s) heeft UWV een structureel functionele arbeidsbeperking vastgesteld;
- De werknemer heeft de voorziening nodig om te kunnen werken;
- Het mag niet om een WSW-dienstverband gaan.

**Voor winkeliers, ondernemers en gemeenten die samen hun winkel- en centrumgebied willen verbeteren, stelt de provincie Zuid-Holland tot en met 31 december 2021 subsidie beschikbaar. De focus ligt op het verbeteren en verhogen van de kwaliteit en het functioneren van winkel- en centrumgebieden. De provincie wil zo helpen om winkel- en centrumgebieden te versterken, compacter te maken en bijvoorbeeld leegstand op te lossen.**

De regeling staat open voor alle reguliere winkel- en centrumgebieden in Zuid-Holland die in het provinciaal detailhandelsbeleid zijn benoemd als ‘te versterken centrum’, ‘te optimaliseren centrum’ en ‘overig centrum’. Deze winkel- en centrumgebieden dienen, om in aanmerking te komen, een minimale omvang van 5 winkels te hebben. Voor de subsidieregeling is in totaal €500.000 beschikbaar, waarbij geldt: wie het eerst komt, wie het eerst maalt. De provincie Zuid-Holland verstrekt maximaal €20.000 per project.

Van onderlinge samenwerking, tot onderzoek en uitvoering van projecten: gemeenten, winkeliers- en ondernemersverenigingen en stichtingen kunnen subsidie aanvragen voor activiteiten die zijn gericht op het verbeteren van de onderlinge samenwerking tussen partijen binnen winkel- en centrumgebieden. De mogelijkheden hiervoor zijn binnen de subsidieregeling uitgebreid t.o.v. vorige jaren. Het is ook mogelijk subsidie aan te vragen voor het laten uitvoeren van vooronderzoek voor het oprichten of verlengen van een Bedrijven Investeringszone.

Daarnaast is het mogelijk subsidie aan te vragen voor een planvormingsproject en voor een uitvoeringsproject. Dit zijn (onderzoeks)projecten die leiden tot - dan wel respectievelijk leiden tot de uitvoering van - een businesscase, QuickScan, haalbaarheidsonderzoek of centrumvisie gericht op bijvoorbeeld het compacter maken van een winkelgebied. Een planvormingsproject kan ook in brede zin gericht zijn op het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit en het functioneren van winkel- en centrumgebieden. Denk aan het optimaliseren van de winkel- en looprouting of het verbeteren van de bereikbaarheid en parkeren.  
Een uitvoeringsproject kan men bijvoorbeeld inzetten voor de invulling van de functie van transformatiemanager om een centrumgebied compacter te maken, detailhandel te verplaatsen of transformaties naar andere functies te stimuleren.

[Meer informatie over de regeling is hier te vinden](https://www.zuid-holland.nl/actueel/nieuws/juni-2021/subsidieregeling-detailhandel-verbeteren-winkel/@20445/detailhandel-subsidieregeling-zuid-holland/)

_Foto provincie Zuid-Holland_

**De provincie Zuid-Holland maakt het voor grootdakbezitters mogelijk subsidie aan te vragen voor het plaatsen van zonnepanelen op daken met te weinig draagkracht voor conventionele zonnepanelen; of in combinatie met asbestverwijdering; of voor het beschikbaar stellen van een dak aan een energiecoöperatie.**

De grootdakbezitter of de energiecoöperatie moet dan minimaal 15 kWpiek (circa 45-50 panelen) aan zonnepanelen plaatsen en kan per kWp subsidie krijgen. De subsidieregeling loopt tot en met 2023. Let op: de subsidieaanvraag moet worden ingediend voordat de subsidiabele activiteit plaatsvindt.

**Activiteiten**

Subsidie voor het beschikbaar stellen van je dak aan een energiecoöperatie is  €5.000. Voor het versterken van je dak of verwijderen van asbest in combinatie met de aankoop en installatie van pv-panelen of de aankoop van lichtgewicht panelen, kan een aanvrager per gerealiseerde KWp aan zonnepanelen (ongeveer 3 pv-panelen) € 80 ontvangen. Tot een maximum van een €100.000 en een minimum van 15 KWp / €1.200.

**Voorwaarden**

Om voor subsidie in aanmerking te komen, moet voldaan worden aan de volgende eisen:

- De aanvrager is eigenaar of pachter van het dak waarop de zonnepanelen worden geïnstalleerd.
- Het dak waarop de zonnepanelen worden geïnstalleerd, is gelegen in de provincie Zuid-Holland.
- Als het dak beschikbaar wordt gesteld aan een energiecoöperatie, dan is dit voor minstens 15 jaar.
- Het aantal m2 zonnepanelen dat via deze regeling worden gesubsidieerd, mag niet het aantal m2 van de aanpassingen van het dak overschrijden.
- De zonnepanelen hebben een totale capaciteit van tenminste 15 kilowatt-piek.
- De subsidie wordt gebruikt voor het constructief geschikt maken van daken, verwijderen van asbest, in combinatie met de gelijktijdige aanschaf en installatie van conventionele PV-panelen of voor de aanschaf en installatie van lichtgewichtpanelen.
- Het dak waarop de zonnepanelen worden geïnstalleerd is gelegen op dezelfde netaansluiting als het dak waarvan het dak geschikt is gemaakt.

De subsidieaanvragen worden behandeld op volgorde van binnenkomst. De aanvraag wordt pas door de provincie in behandeling genomen als deze volledig is. Zorg dus dat u een complete aanvraag heeft ingediend voordat u begint met de subsidiabele activiteit. [Aanvraagformulieren zijn te vinden op de website van de provincie Zuid-Holland.](https://www.zuid-holland.nl/@26476/zonnig-zuid-holland-subsidie/)

**Op woensdag 16 juni opent [CrossRoads2 Sustainable Energy](https://www.crossroads2.eu/sustainable-energy) een bijkomende oproep voor grensoverschrijdende innovatieprojecten met een focus op duurzame energie. Vlaamse kmo’s en Zuid-Nederlandse mkb’ers die samen de CO2-uitstoot in grensregio willen aanpakken, krijgen daarmee een laatste kans om een subsidieaanvraag in te dienen.**

Tussen 16 juni, 9.00 uur en 30 juni, 17.00 uur kunnen innovatieve bedrijven voor een vierde maal een subsidie aanvragen in het kader van CrossRoads2 Sustainable Energy, een project binnen het Europese programma Interreg Vlaanderen-Nederland. Het gaat om een tender, waarbij de projecten met elkaar worden vergeleken op basis van een aantal vooraf bepaalde criteria. Het subsidiepercentage bedraagt 50%, met een maximum van € 150.000 per innovatieproject. 

De subsidie kan worden aangevraagd door bedrijven met goede, innovatieve en technisch haalbare projectideeën gericht op koolstofarme technologieën, die grensoverschrijdend samenwerken met andere bedrijven. Een samenwerkingsverband bestaat uit minimaal één Vlaamse kmo en minimaal één Zuid-Nederlandse mkb-onderneming binnen de volgende topsectoren: High tech systemen (met als onderdelen binnen deze sector onder andere Energiesystemen en Systemen in de bouw), Chemie en materialen, Agrofood, Cleantech, Biobased en circulaire economie, Logistiek en Maintenance.

**Het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie wil ruimtelijk beleid op alle schaalniveaus met elkaar verbinden en versterken en lanceert hiervoor de nieuwe Voucherregeling Ruimtelijk Ontwerp. De regeling heeft een looptijd van een jaar en sluit inhoudelijk aan bij de grote opgaven uit de Nationale Omgevingsvisie (NOVI). Het biedt ruimte aan circa 200 innovatievouchers, waarmee decentrale overheden en semipublieke organisaties extra ontwerpkracht kunnen inschakelen bij het verkennen en het versterken van hun beleid. Voor de selectie van vouchervoorstellen schrijft het fonds in 2021 acht open oproepen uit. De [Open Oproep Ruimte voor klimaat en energie](https://stimuleringsfonds.nl/nl/subsidies/open_oproepen/open_oproep_ruimte_voor_klimaat_en_energie_1/) is de derde in die reeks.**  
  
De Open Oproep Ruimte voor klimaat en energie #1 richt zich op de ruimtelijke implicaties van lokale en regionale klimaat en energiemaatregelen. Bij de inrichting van onze fysieke leefomgeving zullen wij als gevolg van klimaatverandering in toenemende mate rekening moeten houden met extreme weersomstandigheden. Tegelijkertijd moeten wij onze energievoorziening duurzamer organiseren om die gevolgen zoveel mogelijk te beperken. Beide opgaven hebben een enorme ruimtelijke impact en dat leidt regelmatig tot schurende belangen. Om het maatschappelijk draagvlak voor fysieke ingrepen te vergroten, is het belangrijk de omgeving beter bij het ontwikkelen van nieuwe plannen te betrekken. Ontwerpend onderzoek kan daarbij helpen. Het biedt de mogelijkheid om voorbij de geijkte kaders te denken, opgaven - via een gebiedsgerichte aanpak - met elkaar in verband te brengen, betrokken actoren en hun belangen inzichtelijk te maken en samen tot meer integrale en breed gedragen oplossingen te komen.

\- budget € 500.000  
\- doorlopend indienen t/m 31 augustus 2021  
\- Deadline eerste beoordelingsperiode: 15 juli   
\- Deadline tweede beoordelingsperiode: 31 augustus   
\- looptijd opdracht is 1 tot 3 maanden  
\- € 10.000 tot € 30.000 incl. btw per innovatievoucher  
\- circa 25 voorstellen worden geselecteerd

**Veel grote bedrijven bereiden zich al voor op de komst van 5G, vaak samen met een van de aanbieders van 5G infrastructuur. Voor het mkb is dit lastiger. Via de mkb-regeling [‘Do IoT Vouchers voor 5G-innovatie’](https://doiotfieldlab.tudelftcampus.nl/e-500000-available-for-5g-innovation-in-zuid-holland/) in het EFRO-programma Kansen voor West wordt € 500.000,- extra beschikbaar gesteld voor Zuid-Hollandse innovatieprojecten.**

Bedrijven kunnen dus nu al experimenteren met technologie die pas over een paar jaar beschikbaar komt. Nergens ter wereld is er zo’n uitgebreid netwerk van samenwerkende 5G-testfaciliteiten als in Zuid-Holland. Er zijn zeven fieldlabs met ieder een eigen focus, dus bedrijven kunnen testen in een voor hen relevante eindmarkt. Voor nieuwe toepassingen, zoals autonoom rijdende auto’s, kasrobots die zelf de rijpe vruchten plukken en specialisten die ambulancepersoneel op afstand begeleiden, is een betrouwbaar netwerk essentieel. 5G maakt dat mogelijk: er kunnen tot 100x meer verbindingen worden gemaakt, met een extreem hoge snelheid en betrouwbaarheid. Via de voucherregeling kunnen technologiebedrijven tussen de € 10.000 en € 50.000 ontvangen om in deelnemende 5G-fieldlabs in Zuid-Holland te testen.

In de openstelling zijn 3 typen vouchers opgenomen:

De _**haalbaarheidsvoucher**_kan worden gebruikt als financiële ondersteuning voor de inzet van experts en het gebruik van faciliteiten van Do IoT Fieldlab om de technische haalbaarheid en marktpotentie van een innovatie-idee te toetsen. Met deze voucher krijgt u ten hoogste 90 % van de door TU Delft gefactureerde kosten vergoed, exclusief BTW, met een maximumbedrag van € 10.000.

Een _**pilotvouche**__r_ kan worden gebruikt voor de inzet van experts en het gebruik van test faciliteiten van Do IoT Fieldlab om een innovatie in de praktijk te testen en valideren met gebruik van de Do IoT Fieldlab faciliteiten op testlocaties (The Green Village / Unmanned Valley / on-site met mobiele opstelling). Met deze voucher krijgt u ten hoogste 80% van de door TU Delft gefactureerde kosten vergoed, exclusief BTW, met een maximumbedrag van € 25.000.

De _**pilot-plus (R&D)-voucher**_ is bedoeld voor de kosten die de aanvrager maakt voor de inzet van experts van Do IoT FIeldlab en de externe kosten om een prototype te ontwikkelen en te testen met gebruik van de Do IoT Fieldlab faciliteiten op testlocaties (The Green Village / Unmanned Valley / on-site met mobiele opstelling). Met deze voucher krijgt u ten hoogste 90 % van de door TU Delft gefactureerde kosten vergoed, exclusief BTW en met een maximumbedrag van € 25.000, en 50% op gemaakte kosten voor prototyping, gefactureerd door TU Delft, met een maximumbedrag van € 25.000.

Voor een formele aanvraag dient de aanvrager een ondertekende offerte van TU Delft, samen met een kort projectplan en -begroting aan te leveren. Aanvragers moeten daarnaast verklaren dat zij aan de eisen voor de-minimissteun voldoen en niet in financiële moeilijkheden verkeren.

**Het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie (SCI) zoekt ervaren ontwerpbureaus binnen de disciplines architectuur, vormgeving en digitale cultuur die dit jaar, met een bijdrage van het SCI, een samenwerkingstraject voor een periode van ongeveer drie maanden willen aangaan met een talentvolle, startende maker of ontwerper.**

[In deze eerste ronde, die openstaat tot 21 juni 2021 kunnen ontwerpbureaus een eerste onderzoeksvoorstel indienen.](https://stimuleringsfonds.nl/nl/subsidies/open_oproepen/open_oproep_bouwen_aan_talent_2021_voor_ervaren_ontwerpbureaus/) Er is ruimte om ongeveer 30 ontwerpbureaus te ondersteunen.

Aansluitend kunnen in juli in de tweede ronde ontwerptalenten op de geselecteerde onderzoeksvoorstellen reageren en wordt een match tussen bureau en ontwerper gemaakt. Het fonds verstrekt dan een subsidie aan zowel de studio als de ontwerper.

Het doel van de oproep is de aansluiting van startende ontwerpers met het werkveld tijdens covid-19 te versterken en het werkveld tijdens deze crisis te ondersteunen door extra ruimte te creëren voor verdiepend onderzoek en experiment.

• Totaal beschikbare budget voor ronde 1 en ronde 2 is € 375.000 waarmee circa 30 voorstellen kunnen worden geselecteerd.

• Beschikbaar bedrag per samenwerkingstraject: € 12.500 (€ 6.250 voor het ontwerpbureau en € 6.250 voor de startende ontwerper).

• Indienen tot en met 21 juni 2021.

• Looptijd samenwerkingstraject 3 maanden (half september 2021).

• Beschikbaar voor ervaren ontwerpbureaus vanuit de gehele creatieve industrie.

**Bedrijven en kennisinstellingen in de auto-industrie, luchtvaart en maritieme sector kunnen gebruikmaken van extra ondersteuning gericht op onderzoek en innovatie. Het kabinet stelt 150 miljoen euro beschikbaar binnen een sectorspecifieke regeling om onderzoek naar schonere en slimmere mobiliteit te stimuleren. De [regeling R&D Mobiliteitssectoren (RDM)](https://www.rvo.nl/subsidie-en-financieringswijzer/subsidieregeling-rd-mobiliteitssectoren-rdm) is geopend van 17 mei tot en met 17 augustus.**

– Het gaat om een samenwerking die bestaat uit minimaal 2 bedrijven of een bedrijf en een kennisinstelling.

– Een R&D-project moet bijdragen aan sectorplannen. Een belangrijk onderwerp daarin is het verduurzamen en digitaliseren van de mobiliteitssectoren.

– Subsidie is alleen beschikbaar voor projecten gericht op industrieel onderzoek en/of experimentele ontwikkeling.

– De minimale projectomvang is € 5 miljoen aan subsidiabele kosten. De minimale subsidie per deelnemer in een samenwerkingsverband is € 125.000.

– Een project ontvangt maximaal € 25 miljoen subsidie. Hiervan is maximaal € 15 miljoen per deelnemer in een samenwerkingsverband.

– Een R&D-project moet kunnen starten binnen 2 maanden na verlening van de subsidie. De maximale looptijd van een project is 4 jaar.

Na 17 augustus 2021 beoordeelt een adviescommissie de voorstellen. Deze commissie brengt naar verwachting in oktober een advies uit. Op basis daarvan beslist de staatssecretaris welke projecten subsidie ontvangen.

**Meer goederenvervoer over water of via het spoor in plaats van over de weg. Dat is goed voor de afname van de verkeersdrukte op de weg, de verkeersveiligheid en het terugdringen van CO2-uitstoot. Om ondernemers in de logistiek te helpen om de verplaatsing van het goederenvervoer naar water en spoor - de modal shift - te maken, is er door het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat 2,5 miljoen euro beschikbaar gesteld. Logistieke bedrijven die kleine of middelgrote transporten verzorgen, komen in aanmerking voor financiële steun als ze ladingen bundelen.**

Ondernemers die werk willen maken van een modal shift kunnen tot uiterlijk 1 september 2021 een aanvraag indienen met een maximum van 500.000 euro per project. Voor ondernemers die hun transport willen verplaatsen naar het water geldt dat ze actief moeten zijn op de route tussen de Rotterdamse haven en Duitsland, via de regio’s Arnhem-Nijmegen en Venlo. Hiervoor is een totaalbedrag van 1,5 miljoen euro beschikbaar. Voorstellen voor een shift van vrachtwagen naar trein komen door heel Nederland in aanmerking voor de regeling. De pot voor deze overstap is 1 miljoen euro. [Aanvragen kunnen worden ingediend bij uitvoeringsorganisatie Connekt](https://www.topsectorlogistiek.nl/2021/04/08/modal-shift-regeling/).

![](images/modal-shift-1024x683.jpg)

**Ondernemingen uit de tuinbouw in Zuid-Holland kunnen samen met technologieleveranciers tot 21 juni 2021 subsidie aanvragen voor een gezamenlijk innovatieproject**.

Het innovatieprogramma AgriTech stelt vouchers beschikbaar met een waarde tot € 100.000,- per projectconsortium. Met de vouchers kunnen bedrijven uren of materialen tijdens een haalbaarheidsonderzoek of praktijktest bekostigen. Zo wordt het makkelijker innovaties door te ontwikkelen tot toekomstbestendige verdienmodellen. Alle ondernemingen uit de tuinbouw in Zuid-Holland zijn welkom. Dus niet alleen de (glas)tuinder, maar bijvoorbeeld ook veredelaars of bedrijven uit de verslogistiek kunnen een voucher aanvragen. 

![](images/Foto-website-2021-10-05-AgriTech.jpeg)

**Hoe bemachtig je een voucher?**

In totaal is er € 700.000,- beschikbaar voor meerdere innovatieprojecten. In ieder project moeten minimaal een tuinbouwonderneming en een technologiebedrijf vertegenwoordigd zijn. Op de [programmasite](https://www.innovationquarter.nl/item/agritech/) staat alle informatie over het aanvragen van een voucher overzichtelijk op een rij. Een van de voorwaarden voor toekenning van een voucher is dat het projectconsortium zelf 60% van het project cofinanciert. Tot 21 juni kunnen projectvoorstellen worden ingediend. Het programmateam stelt vervolgens op basis van vooraf bekendgemaakte beoordelingscriteria vast welke consortia een voucher toegekend krijgen. Dit wordt uiterlijk 12 juli bekendgemaakt. Vanaf 1 augustus kunnen de geselecteerde consortia met subsidie aan de slag.

**Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) heeft de conceptadviezen voor de Stimuleringsregeling Duurzame Energieproductie en Klimaattransitie (SDE++) 2022 gepubliceerd. Tot en met 21 mei 2021 kan op de conceptadviezen gereageerd worden via een schriftelijke marktconsultatie.**

De SDE++ stimuleert naast duurzame energieproductie ook CO2-reductie. Zo wil de overheid ervoor zorgen dat de energietransitie in Nederland haalbaar en betaalbaar blijft. Voor het advies voor de SDE++ in 2022 is de aandacht verlegd van 'verbreding' naar 'verdieping' van bestaande SDE++-technieken.

![](images/Foto-website-2021-10-06-1024x517.jpg)

**PBL-advies**

PBL adviseert, met ondersteuning van TNO en DNV GL, het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) over verschillende onderdelen van de SDE++. Op basis van schriftelijke reacties uit de markt en marktconsultatiegesprekken, stelt PBL een eindadvies op voor het ministerie van EZK. Rond het eind van dit jaar besluit de minister van EZK over de SDE++-openstelling 2022, de open te stellen categorieën en de bijbehorende basisbedragen.

**Reageren**

Belanghebbenden kunnen via het [consultatieformulier](https://www.pbl.nl/sites/default/files/downloads/consultatieformulier_sde_2022.odt) een schriftelijke reactie geven op de conceptadviezen en de onderliggende kostenbevindingen per thema. Mocht een aanvullend gesprek door het PBL gewenst worden, dan zal dit tussen 7 juni en 2 juli plaatsvinden.

**Duurzame innovaties voor industrie en klimaatneutrale brandstoffen, ze zijn onmisbaar om de Nederlandse klimaatdoelen te halen. Daarom opent op 6 juli 2021 de innovatieregeling [TSE Industrie](https://www.rvo.nl/subsidie-en-financieringswijzer/tse-industrie) ook voor klimaatneutrale brandstoffen voor lucht- en scheepvaart.**

Het totale budget is € 6,36 miljoen. De toevoeging van klimaatneutrale brandstoffen voor lucht- en scheepvaart is nieuw in 2021. Daarvoor is € 3,36 miljoen beschikbaar. Voor innovaties voor klimaatneutrale industrie is 3 miljoen beschikbaar.

![](images/scheepvaart_header_0-1024x389.jpg)

**Brandstof lucht- en zeescheepvaart**

Vloeibare transportbrandstoffen voor luchtvaart en scheepvaart blijven noodzakelijk.  Bij lucht- en zeescheepvaart leidt bijvoorbeeld elektrificatie maar beperkt tot lagere CO2\-uitstoot. Binnen klimaatneutrale brandstoffen worden twee programmalijnen ondersteund:

- Productie van geavanceerde biobrandstoffen voor lucht- en scheepvaart.
- Productie van synthetische brandstoffen voor lucht- en scheepvaart.

Bij beide programmalijnen geldt dat kostprijsvermindering, efficiëntie en compatibiliteit met bestaande technieken en systemen belangrijk zijn. Voor de thema’s op het gebied van klimaatneutrale industrie gelden in 2021 dezelfde thema’s als in 2020.

**Mkb-bedrijven**

De regeling is in het bijzonder bedoeld voor mkb-bedrijven. De innovaties moeten een eerste markttoepassing krijgen in 2030. Projecten met een maximale subsidie van € 500.000 komen in aanmerking. Hiermee is TSE Industrie een aanvulling op de regeling [Missiegedreven Onderzoek Ontwikkeling en Innovatie (MOOI).](https://www.rvo.nl/subsidie-en-financieringswijzer/mooi) De TSE Industrie staat open van 6 juli 2021 tot en met 14 september 2021.

_Foto RVO_

**Met de tijdelijke Voucherregeling Ruimtelijk Ontwerp stelt het Stimuleringsfonds in 2021 € 4 miljoen subsidiebudget beschikbaar om nieuwe vormen van opdrachtgeverschap voor de ontwerpsector te stimuleren. De regeling heeft een looptijd van een jaar en sluit inhoudelijk aan bij de grote opgaven uit de Nationale Omgevingsvisie (NOVI).**

De voucherregeling biedt ruimte aan circa 200 innovatievouchers, waarmee decentrale overheden en semipublieke organisaties extra ontwerpkracht kunnen inschakelen bij het verkennen en het versterken van hun beleid. Met de vouchers kunnen zij aan ruimtelijke ontwerpers en onderzoekers een opdracht verstrekken voor een ontwerpend onderzoek naar de lokale consequenties van die grote opgaven.

Het Stimuleringsfonds verwacht met de circa 200 ontwerptrajecten een belangrijke impuls aan ontwerpend onderzoek te kunnen geven, waarmee de positie van de ontwerpsector tijdens en na de coronacrisis wordt versterkt.

![](images/voucherregelingruimtelijkontwerp2021.jpg)

\- verkennend ontwerpend onderzoek naar de lokale consequenties van de vier grote opgaven uit de NOVI ter versterking van beleid;

\- vier thematische lijnen die inhoudelijk aansluiten bij de NOVI, per themalijn twee open oproepen (acht totaal);

\- circa 25 projecten per open oproep;

\- doorlopende aanvraagmogelijkheid gedurende 3 maanden;

\- uitslag binnen zes weken;

\- looptijd projecten van 1 tot 3 maanden;

\- subsidiebudget, afhankelijk van looptijd, € 10.000 tot € 30.000 per project.

Binnen de Voucherregeling Ruimtelijk Ontwerp worden tussen 1 april 2021 en 1 december 2021 in totaal acht thematische open oproepen uitgeschreven. Die oproepen sluiten inhoudelijk aan bij de vier grote opgaven uit de NOVI:

\* vitale steden en dorpen #1 (april-juni 2021)

\* duurzame economie en ruimte #2 (mei-juli 2021)

\* ruimte voor klimaat en energie #3 (juni-augustus 2021)

\* toekomstbestendig landelijk gebied #4 (juli-september 2021)

In het najaar van 2021 worden de vier oproepen nog eens herhaald. Elke oproep kent een doorlopende aanvraagmogelijkheid van drie maanden.

In het voorjaar van 2022 wordt met alle deelnemers aan de regeling gewerkt aan de duiding van de resultaten en aan het trekken van lessen uit de verschillende projecten. Het programma wordt afgesloten met een slotmanifestatie, de lessons learned worden gebundeld in een publicatie.

![](images/vitalestedenendorpen720.gif)

[Bekijk hier de eerste Open Oproep uit de reeks: Vitale steden en dorpen #1](https://stimuleringsfonds.nl/nl/subsidies/open_oproepen/open_oproep_vitale_steden_en_dorpen_1/)

\* budget € 500.000;

\* doorlopend indienen vanaf 1 april t/m 30 juni 2021;

\* looptijd opdracht is 1 tot 3 maanden;

\* € 10.000 tot € 30.000 incl. btw per innovatievoucher;

\* circa 25 voorstellen worden geselecteerd.

![](images/vroduurzameeconomieenruimte720.gif)

[Bekijk hier de tweede Open Oproep uit de reeks: Duurzame economie en ruimte #1](https://stimuleringsfonds.nl/nl/subsidies/open_oproepen/open_oproep_duurzame_economie_en_ruimte_1/)

\* budget € 500.000;

\* doorlopend indienen vanaf 1 mei t/m 31 juli 2021;

\* looptijd opdracht is 1 tot 3 maanden;

\* € 10.000 tot € 30.000 incl. btw per innovatievoucher;

\* circa 25 voorstellen worden geselecteerd.

**Bedrijven die aan de slag willen met innovaties voor een circulaire voedselketen kunnen gebruik maken van de [voucherregeling van Samen Tegen Voedselverspilling](https://samentegenvoedselverspilling.nl/bedrijven/voucherregeling/). Doel van de voucherregeling is om bedrijven te stimuleren voedselverspilling te voorkomen of reduceren en reststromen optimaal te verwaarden.**

**Waarvoor kun je een voucher inzetten?**

Experts kunnen advies- en onderzoeksprojecten uitvoeren, een business case (validatie) ontwikkelen of een innovatie helpen opschalen naar productieniveau. Andere voorbeelden waar je een voucher voor kunt inzetten: inzet van consultancybureaus en solution providers, quick scans, producttesten, investeringen in pilots of inhuur van engineering capaciteit. Ook kunnen bedrijven met een voucher gebruikmaken van advies van onder andere Wageningen University & Research, HAS Hogeschool of andere publieke kennisinstellingen. Bijvoorbeeld in de vorm van een expertsessie, een validatie, een haalbaarheidsonderzoek, een workshop of een value scan.

**Spelregels en vergoeding**

– De voucher vergoedt de helft van de kosten van het project, de andere helft draagt het bedrijf zelf bij.

– De waarde van de voucher is minimaal € 5.000 en maximaal € 17.500 (incl. btw).

– Bedrijven uit de hele voedselketen en van verschillende omvang kunnen meedoen aan de voucherregeling: multinational, groot bedrijf, MKB(+), sociale onderneming en startup.

– Het bedrijf dat de voucher aanvraagt, is stakeholder van Samen Tegen Voedselverspilling of wordt aangedragen door één van de volgende partners van de stichting, namelijk: Rabobank, Wageningen University & Research, de Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen, Ministerie van LNV, Gemeente Meierijstad, Provincie Noord-Brabant, Alliantie Verduurzaming Voedsel, MVO Nederland, RVO.nl of Food Tech Brainport.

![](images/voedselverspilling-1024x469.jpg)

**Het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie roept mid-career makers en ontwerpers uit de creatieve industrie op om met een samenwerkingspartner een voorstel in te dienen, gericht op de aanpak van een actuele maatschappelijke opgave. Met de [Open Oproep Fresh Perspectives #5](https://stimuleringsfonds.nl/nl/subsidies/open_oproepen/open_oproep_fresh_perspectives_5/) stimuleert het fonds ontwerpers met een goed concept, om een samenwerking aan te gaan met een gerenommeerd bedrijf, organisatie of kennisinstelling. Indienen kan tot en met woensdag 7 april 2021.**

Het doel van deze oproep is ontwerpers en partijen met een sterke maatschappelijke of kennispositie samen te brengen. Het fonds daagt de partijen uit om vanuit deze samenwerking tot innovatieve, verrassende oplossingen te komen voor ontwerpopgaven van nu. Afhankelijk van de opgave kunnen de uitkomsten van de samenwerking uiteenlopend van vorm zijn. Te denken valt aan een product, interventie of dienst. Het is mogelijk met internationale partners samen te werken. Wel moet de aanvrager in Nederland gevestigd zijn en moet er in het project sprake te zijn van een overwegend Nederlands belang.  
  
Voor deze open oproep stelt het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie € 270.000 beschikbaar. De maximale bijdrage per project is € 45.000. _D_it bedrag wordt in drie fasen verleend.

**Heb je in 2020 WBSO (Wet Bevordering Speur- en Ontwikkelingswerk) aangevraagd en een S&O-verklaring ontvangen? Dan moet je uiterlijk op 31 maart de gerealiseerde S&O-uren en eventuele gemaakte kosten en uitgaven [aan RVO doorgeven](https://www.rvo.nl/subsidie-en-financieringswijzer/wbso/na-uw-aanvraag/realisatie-melden). Zijn er geen S&O-uren gemaakt? Dan moet je dat ook doorgeven.**

Doe je de mededeling te laat, dan legt RVO een boete op. Dien je helemaal geen mededeling in, dan gaat RVO ervan uit dat er geen S&O-uren en kosten en uitgaven zijn gemaakt. De WBSO-beschikking wordt dan volledig gecorrigeerd (naar 0 S&O-uren en € 0 kosten) én RVO legt je een boete op, vanwege nalatigheid.

Laatste nieuws

Winnaar AI award voor startup van het jaar 2024!

Subsidieverstrekkers: de verschillende loketten

De Regionale Ontwikkelingsmaatschappij - (ROM)

WBSO - de tijd van het jaar

Oranje Handelsmissiefonds (OHMF)

SLIM-samenwerking en grootbedrijf geopend

Venture Challenge: coaching voor ondernemende onderzoekers in life sciences

STimulering ArbeidsmarktPositie (STAP-budget)

Succesvol internationaal ondernemen: DHI

Energielijst 2022: fiscaal voordeel voor investering in waterstof

Milieulijst 2022: 32 nieuwe bedrijfsmiddelen, 28 er vanaf

Ondersteuning voor werkplekaanpassing personen met structurele functionele beperking